15. yüzyılda Yemen’de ortaya çıkışından ve çok kısa bir süre içinde, önce İslam dünyasında, ardından da Batı’da hızla yaygınlaşan kahve, başka hiçbir içecekle kıyaslanmayacak ölçüde “özel bir içecek” olma niteliğini bugün de sürdürmekte. Araştırmacı Ralph S. Hattox, Tarih Vakfı tarafından yayınlanan “Kahve ve Kahvehaneler” isimli kitabında, kahvenin bu özelliğini “yüzyılları bulan tanışıklık, kahvenin başlangıçtaki esrarından pek az şey alıp götürdü” sözleriyle vurguluyor.
Kahvenin ortaya çıkışı ve özellikle İslam dünyasında hızla yayılması, 15. yüzyılda “birkaç on yıl” içinde gerçekleşir. Ancak sonraki dönemlerde kahvenin, kahvehanelerle birlikte önemli bir kamusal ilişki aracı ve ortamı haline gelmesi fırtınalı tartışmaları da beraberinde getirir. Öyle ki, Hattox, “Kahiıe’de ardı arkası kesilmeyen kahve yanlısı ve kahve karşıtı ayaklanmaların patlak verdiğini” yazıyor.
Hattox’un “Kahve ve Kahvehaneler” kitabı, ağırlıklı olarak bu içeceğin ilk kez yasaklanmasıyla başlayan tartışmaları, bu tartışmaların hangi eksenlerde ve hangi sosy gerçekliklere yaslanarak sürdürüldüğünü, nasıl meşruiyet kazandığını, bu arada kahvenin Ortaçağ’da tıp alanında kullanımını, ilk kahvehanelerin ortaya çıkışını ve bu mekanlardaki toplumsal hayatı sayısız kaynaktan derlediği bilgilerle ele alıyor.
Öte yandan Ralp S. Hattox, İslam dünyasında kahve etrafında gelişen tartışmalar ve olaylara bakarak bunlarla alay eden Batılı yazarları da “genellikle alaya alma tutkusu ken- dininkinden farklı bir toplumu anlama yeteneğinin çok önünde giden kişiler” olarak tanımlayıp eleştirmekten geri durmuyor.
Ralph S. Hattox’un kitabı, tarihin kimi küçük, gündelik ayrıntılar üzerinden yeniden kuruluşunun, anlamlandırıl- masının ilginç bir örneği.
Kahve ve Kahvehaneler, Kahvenin Öyküsü, Taha Toros, Kahvenin İstanbula gelişi, koltuk kahvesi, edebiyat kahvesi, Kahveler Kitabı, Ah kahve vah kahve, Sarafim Efendi Kıraathanesi, Lebon, Tepebaşı Bahçesi, İkbal Kahvesi, Nisuaz, Viyana Kahvesi, Elit, Baylan, Ankara Pastanesi, Cennet Bahçesi, kahve tarihi, kahvenin geçmişi
