Kahvenin özgürleşme macerası

Bizim şimdi keyifle içtiğimiz kahvenin özgürleşmesi bile asırların geçmesini gerektirmiş.
10/02/2022

Bugün dilediğimiz zaman rahatlıkla içebildiğimiz kahvenin özgürleşme macerası uzun. Kahvenin tarihi yasaklarla dolu ve bu tarih ilginç pek çok olayın da tanığı. Kahve bütün yasakları aşarak bugünlere geldi ama bu yasaklar nelerdi? Kim kahve hakkında fetva verdi, hangi padişah kahveyi yasakladı?

Türkiye’de kahve yetiştirilmediği halde, dünyanın birçok yerinde “Türk kahvesi” adı ünlüdür.

Neden Türk kahvesi?

Kahve ilk kez Etiyopya’da bulunmuş. Ancak Habeş kahvesi yerine, Yemen kahvesi ünlü. Çünkü kahvenin güzelinin o dönemde Yemen’de yetiştiği söylenir. “Kahve Yemen’den gelir… ” eski bir türkü. Osmanlı İmparatorluğu’nun bu bölgelerde egemen olduğu dönemde kahve dünyaya yaygınlaşır.

Rivayete göre kahveyi ilk keşfeden Şazili adındaki bir Arap şeyhi. Kahveye bir dönem bu nedenle Şazili denir. Keçi ve deve sürülerinin çobanları; rivayete göre güttükleri hayvanların garip bir ağacın meyvelerini yedikten sonra, fazla canlılık gösterdiklerini, hatta keçilerin mehtapta raksettiklerini görmüşler.

Kahvenin her şehre girişinde farklı bir neden olduğu söylenir. Örneğin Londra’ya ilaç olarak girerken, Paris’e moda, Viyana’ya harp ganimeti şeklinde girer.

Durumu dervişlerine anlatmışlar. Ünlü bir derviş olan Şazili gösterilen ağacın meyvelerini kaynatarak suyunu içmiş. Kendisi de aynı canlılığı duymuş ve kahvenin meziyetlerini böylece keşfetmiş.

Kahveyi dünyaya ve Avrupa’ya yayan ise Türkler. Kahvenin Avrupa’ya girişi ise renkli öykülerle dolu. Kahvenin Avrupa’da tanınması 17. yüzyıl. Türk elçileri ve Türk savaşçıları yanlarında getirdikleri kahveyi Avrupalılara tanıtırlar. Kahvenin her şehre girişinde farklı bir neden olduğu söylenir. Örneğin Londra’ya ilaç olarak girerken, Paris’e moda, Viyana’ya harp ganimeti şeklinde girer.

Kahveyi Avrupa’ya tanıtan ağa

Türk elçisi Süleyman Ağa’nın Paris’e Osmanlı padişahının mektubunu götürmesi ve orada kahveyi tanıtması, uzun bir öykü. Çok büyük ihtişamla 1669 yılında Paris’e gelen Süleyman Ağa’nın tanıttığı kahveyi ilk tadanlardan birisi de ünlü komedi yazarı Moliere olur.

Her yeni şey gibi kahvenin de kendisini kabul ettirmesi zaman alır. Daha da önemlisi, kahve, her yerde dinsel gericiliğin ve din adamlarının engelleriyle karşılaşır. 17. yüzyılda Fransa’nın Marsilya kentine gelen kahve, bir türlü huzurlu bir ortam bulamaz. Bir taraftan din adamları, öte yandan tıp adamları, kahveyi kötüleyen bir kampanya geliştirirler. Kahvenin zararlı olduğunu ilan ederler.

Din adamlarının fetvaları

Kahveyi dünyaya yayan Türklerin, kahveyi kabullenmesi de kolay olmaz. Kahve yüzünden din adamları arasında ayrılık çıkar. Kahveyi dünyada ilk kez yasaklamak şerefi(!) de bize ait. İlk kez Kanuni devrinde uygulanan yasağın arkasında din adamlarının fetvaları yer alıyordu. Zaman zaman kaldırılan, zaman zaman süren kahve yasağı üzerine çıkarılmış çok fetva var.

Bizim şimdi keyifle içtiğimiz kahvenin özgürleşmesi bile asırların geçmesini gerektirmiş.

Örneğin 3. Murat 1578 yılında kadılara gönderdiği bir emirle kahvelerin kapatılmasına karar verir:

“Kahvelerde fesatçı toplantılar yapıldığı, gene çocuklara türlü elbiseler giydirilip leventlerle gezdirildikleri, hatta din adamlarının kahvelere devam ettiği, kahvelerde içki içildiği, afyon kullanıldığı, macun satıldığı, tavla ve satrancın kumar aracı olarak bulundurulduğu, bu durumun bilim adamlarına yakışmadığı, halkı tembelliğe alıştırdığı, cahilliğe yönelttiği, milleti kötü yola götürdüğü…”

Padişahın bu emirlerinden güç alan din adamları ise kahveye verip veriştirirler. Bazıları daha da ileri giderler ve şöyle söylerlerdi: “Kahve içmek öylesine haramdır ki her kim buna helaldir derse, kendisi kâfir, avradı boş olur!”

Bizim şimdi keyifle içtiğimiz kahvenin özgürleşmesi bile asırların geçmesini gerektirmiş.

Kahvenin yaygınlaşmaya başlaması ve kahvelerin açılması, en çok kadınların canını sıkmış. Erkekler, erkek toplulukları halinde evlerini terk edip bu kahvelere tünemişler. Bu nedenle bir keresinde kadınlar Mekke’de topluca kadıya gidip bir süre kahveleri kapattırmayı başarmışlar.

Kahvenin özgürleşme macerası uzun. Kahve bütün yasakları aşarak bugünlere geldi. Darısı diğer anlamsız yasakların başına.

Kahvenin tarihimizdeki ilginç yerini keşvetmek ve kahve tarihi hakkındaki yazılarımızı okumak için buraya tıklayın.

error: © 2021 Kahvve.com

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?