Kahve hakkında bilinmesi gereken detaylar…

Kahve hakkında bilinmesi gereken efsaneler… Kahvenin tarihsel yolculuğunu merak edenlere kahve hakkında bilinmesi gereken efsaneler, küçük ayrıntılar kahvve.com'da…
13/05/2023

Zaman zaman kahvenin tarihsel yolculuğu hakkında yazılar yayınlıyoruz. Severek kullandığımız bu içeceğin ilginç hikayesini sayfalarımızda siz kahve severlerle paylaşıyoruz.

Bugün de kahve hakkında bilinmesi gereken birkaç tarihi ayrıntıyı sizlere hatırlatmak istedik.

Kahve nasıl ve nerede bulundu, Osmanlı’ya nasıl ulaştı, dünyaya ne zaman yayıldı?

Bu soruların detaylarını merak ediyorsanız okumaya devam edin…

Kahve nasıl bulundu?

Kahve bitkisini kemirip uykusuz kalan keçiler…

Pek inandırıcı olmasa da kahvenin bulunuşuna dair tarih kitapları şu olayı kaydederler…

Milâttan sonra üçüncü yüzyılda Güney – Batı Habeşistan’da (Etiyopya) yaşayan ve çobanlık yapan bir rahip yamaçlarda otlayan keçilerin geceleri uyuyamadıklarını fark ederek, ertesi gün sürüdeki keçileri kollar ve hayvanların yamaçlardaki ağaçlardan kiraza benzer çekirdekli meyvaları yediklerini görür. Kendisi de o ağaçların meyvalarını toplayarak akşam kaynatıp yer ve aynı şekilde kendi gözüne de uyku girmez.

Hikaye bu kadar…

Kahvenin adı nereden geliyor?

Kahvenin adı için çeşitli rivayetler vardır. Bunlardan birisi, Kaffaadlı bir şehirden bu ismi aldığı, diğeri ise Afrika dillerinde içki – şarap anlamına gelen kahveden geldiğidir.

Kahve dünyaya nasıl yayıldı?

Kahvenin dünyaya yayılış yolu Habeşistan, Arabistan, Mısır, Türkiye üzerinden geçmiştir. Arap kaynaklarında kahvenin adına ilk olarak 16. asırda rastlanmış ve Abd-al-kadir El Ceziri’nin risalesinde yer almıştır.

Halep’ten Hakim namında bir Harif ve Şam’dan Şems namında bir zarif gelip Tahtakala’da bir kebir dükkân açıp Kahvefuruşluğa başladılar.

Peçevi

Arap Yarımadasından ve Mısır üzerinden kahvenin Osmanlı topraklarına girmesi Kanunî Sultan Süleyman zamanına rastlar. Habeşistan valisi Özdemir Paşa kahveyi İstanbula getiren kişi olmuştur. O zaman bu yeni içki için şohbet yerleri kurulmuş ve bu kahvehanelere yarı hiciv yarı lâtife “Mekteb-i İrfan” adı takılmıştı.

Ünlü Osmanlı tarihçisi İbrahim Peçevi (1514-1651) kendi adını taşıyan ve 1866 yılında İstanbul’da basılan tarih kitabında ilk kahvenin açılışını şöyle anlatmaktadır:

“İlk kahvehaneler 1555 yılında açıldı. Halep’ten Hakim namında bir Harif ve Şam’dan Şems namında bir zarif gelip Tahtakala’da bir kebir dükkân açıp Kahvefuruşluğa başladılar. Keyife müptelâ bazı yâram sefa hususa okur – yazar makulesinden nice zürefa cem olur oldu…”

Osmanlı döneminde kahve yasakları

Kahvenin Türk topraklarındaki macerası pek öyle sefalı olmamıştır. İstanbul’a ilk gelen kahve çuvalları 1543’te devrin Şeyh-ül-İslâmı Ebussuut Efendi’nin fetvası ile gemilerin dipleri delinerek batırıldığını Kâtip Çelebi “Mizan-ülhak” adlı eserinde yazar.

III. Murat ve IV. Mehmet zamanında kahve yasaklanarak saklanmıştır. IV. Murat (1623-1640) kahve hakkında en büyük yasaklamayı çıkartmış, kahvehaneleri kapatmış, buna da 1633’de çıkan büyük İstanbul yangınının bir kahvehaneden çıktığını sebep göstermiştir.

Kahveden vergi alınırdı

1697’de kahveye vergi konulmuştur. Müslüman halktan okka başına sekiz akçe, Hıristiyanlardan okka başına on akçe vergi alınmış, bu vergiye de “Bidat-ı Kahva” adı verilmiştir.

Kahve ile birlikte kahve falı da çıkmış, Türk kahvesi adı verilen çekilmiş telveli kahvenin yayıldığı her bölgeye fal da beraber gitmişti.

Son yüzyıllarda kahvenin adı, yurdumuzda ithal problemleriyle kaçakçılık olaylarıyla ve sosyal bir mesele haline gelen kahvehaneler nedeniyle söz konusu olmuştur.

Kahve Avrupa’ya Türkiye yolu ile yayıldı

Arapça’daki kahve kelimesi, bizim bildiğimiz kahveyi anlatmadan önce şarap, yeterince doymuş olmak, saf süt, koku gibi anlamlara geliyordu. Ancak kelimenin, kahve ağacının anavatanı, Habeşistan’daki Kaffa bölgesinden geldiğini söyleyenler de vardır.

İngiltere’de ilk kahvehane “Pasqua Rosée” adlı bir girişimci tarafından 1652 yılında “St. Micheal’s Alley in Comhill” adıyla açıldı. Bu kahvehane için Pasqua’nın dağıttığı el ilânları hâlen British Museum’da saklanmaktadır.

Paşa Rıza Londra’daki ilk Kahveevi’ni 1652 yılında açan Anadolu asıllı bir Türk’tür. Kahveevi, St. Michael’s Alley, Cornhill’de bulunmaktaydı. Aslında Rıza kendisine ait ilk kahveevi’ni İngiltere’nin Oxford şehrinde 1651 yılında açmıştı ve burası dünyanın ilk kahve satan yerdi.

Almanya’da ilk müzikli kahvehane 1732’de Johann Sebastien Bach’a atfen “Coffee Cantata” adıyla açıldı. Amerika’ya 1607’de kaptan John Smith ilk kahveyi götüren kişi oldu. 1620’de May Flover ile gelen göçmenler de yeni dünyaya kahve getirdiler. 1670’de Boston’da “Dorothy Jones” adlı bir tüccar ilk kahve şirketini kurmdu.

Güney Amerika’nın kahveyle tanışması

Üç kahve fidesinden dünya kahve imparatorluğuna uzanan yol…

Bugün dünya kahve üretiminin dev ülkesi Güney Amerika’ya kahve bitkisinin gitmesinin de ilginç bir hikâyesi var.

Zorlu yolculuktan sonra 1777’de Antiller’e ulaşan Gabriel Mathieu Cliev…

Gabriel Mathieu Cliev adlı bir Fransız denizcisi 1720’de kahve fideleriyle yola çıktı. Fırtınalar ve çeşitli maceralardan sonra 1777’de Antiller grubundan Martique Adasına üç fide ile ulaşabildi. Bu üç fide dünya kahve piyasasını elinde tutan Brezilya, Kolombia, Venezüella, Orta Amerika, Meksika sonra buradan Endonezya, Büyük Okyanus Adaları, Havai ve Filipin kahve ormanlarının başlangıcı oldu.

Kahvenin büyük bir ihraç ürünü haline gelmesi, ülkesinde kahve yetiştiren ve diğer memleketleri bu ürünle pazar haline getiren toprakların sahiplerini birleştirdi. 28 Kasım 1940’da Amerika ile 14 Latin ülkesi kahve konusunda bir birlik kurdular.

Remzi Gökdağ

Remzi Gökdağ, 1968 Beşiktaş doğumlu gazeteci, yazar ve yayıncıdır. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden 1992 yılında mezun olmuş, gazetecilik kariyerine 1989 yılında Cumhuriyet Gazetesi’nde muhabir olarak başlamıştır. İstanbul konulu haberleriyle çeşitli gazetecilik ödülleri kazanmış, özellikle Park Otel’in mühürlenmesine ve kaçak katlarının yıkılmasına dair haberleriyle tanınmıştır. İzlenim, gezi, inceleme türündeki yazıları çeşitli gazete ve dergilerde yayınlanmıştır. 1998 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ne yerleşen Remzi Gökdağ, Kaliforniya’nın ilk Türkçe gazetesi USA Turkish Times’ın kuruluşunda yer almıştır. Yazarlık kariyerinde, “Başka Şehirler”, “Sevgili İstanbul”, “Amerikan Medyasında 11 Eylül” ve “Park Otel Olayı” gibi eserleriyle tanınmaktadır. “Başka Şehirler” adlı gezi, anı, tarih türündeki kitabı 2019 yılında yayınlanmıştır. Bu kitapta, 22 yıl boyunca üç kıtada beş farklı kentte yaşayarak ve yüzlercesine seyahat ederek edindiği deneyimleri paylaşmaktadır.

Remzi Gökdağ hakkında ayrıntılı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

error: © 2021 Kahvve.com

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?